Ο μαγικός κόσμος των συνθημάτων

Αναδημοσιεύουμε από το αρκετά αξιόλογο ιστολόγιο Τρελοποδόσφαιρο (ένα blog που λατρεύει τις λεπτομέρειες της μπάλας):

Όπως έχουμε πει πολλές φορές, το ποδόσφαιρο είναι κάτι πολύ παραπάνω από 22 μαντράχαλοι που κυνηγάνε μια μπάλα στο χορτάρι. Και ένα από αυτά τα “παραπάνω” είναι τα συνθήματα των οπαδών στα γήπεδα.

Χωρίς καμία υπερβολή, τα οπαδικά συνθήματα χρίζουν κοινωνιολογικής ανάλυσης. Πώς δημιουργούνται; Ποιοι τα δημιουργούν; Μήπως είναι μια μορφή σύγχρονων “δημοτικών τραγουδιών”; Πρέπει να υπάρχουν ηθικοί περιορισμοί στη χρήση τους; Ποιες είναι οι κοινωνικές τους προεκτάσεις; Όλα αυτά τα θέματα είναι αδύνατο να απαντηθούν σε ένα σύντομο κείμενο – εξάλλου, υπάρχουν αρκετά βιβλία που απαντούν σε αυτά τα ερωτήματα. Εμείς θα ασχοληθούμε με την πιο χιουμοριστική πλευρά των συνθημάτων.

Πολλές φορές, τα συνθήματα των οπαδών σχετίζονται με σημαντικά γεγονότα και καταστάσεις, που συνήθως αντιμετωπίζουν με χιούμορ. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα σε αυτήν την κατηγορία είναι ένα τραγούδι των οπαδών της σκωτσέζικης Χιμπέρνιαν, η οποία εδρεύει στο Εδιμβούργο. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, το Εδιμβούργο ήταν γνωστό ως “η πρωτεύουσα του AIDS”, καθώς ο ιός HIV μεταδιδόταν ταχύτατα στην πόλη, μέσω των χρησιμοποιημένων συριγγών που χρησιμοποιούσαν οι ναρκομανείς. Αλλά ακόμα και ένα τόσο σοβαρό θέμα, οι οπαδοί της Χιμπέρνιαν το πήραν στην πλάκα. Παραφράζοντας ένα τραγούδι που ακουγόταν σε μια δημοφιλή διαφήμιση της εποχής, έβγαλαν το εξής τραγούδι:

Come on over to our place
Hey you we’ll give you the virus
We’ve got AIDS and hepatitis
So come on over tonight

Οι οπαδοί της Χιμπέρνιαν έχουν χιούμορ, αν μη τι άλλο

(Ελάτε στο σπίτι μας/Θα σας μεταδώσουμε τον ιό/Έχουμε AIDS και ηπατίτιδα/Γι’αυτό ελάτε απόψε σπίτι μας)

Άλλες φορές, ένα σύνθημα μπορεί να δημιουργηθεί μετά από μία μεγάλη νίκη της ομάδας. Όταν, για παράδειγμα, η Χαρτς κατέκτησε το σκωτσέζικο Κύπελλο το 1998, νικώντας την πανίσχυρη Ρέιντζερς στον τελικό, οι οπαδοί τους τραγουδούσαν:

Drink, drink, wherever you may be
We are the drunk and disorderly
We don’t give a damn and we don’t give a f***
We’re coming home with the Scottish Cup!

(Πιες, πιες, όπου κι αν είσαι/Είμαστε πιωμένοι και ταραχοποιοί/δε μας νοιάζει και δε μας νοιάζει καθόλου/γυρίζουμε σπίτι με το σκωτσέζικο Κύπελλο!)

Ωστόσο, εκεί που οι οπαδοί πραγματικά δίνουν ρέστα, είναι όταν θέλουν να “πικάρουν” έναν συγκεκριμένο αντίπαλο παίκτη. Μερικές φορές, μάλιστα, ξεπερνούν τα όρια της ευπρέπειας, όπως στην περίπτωση του Σκωτσέζου τερματοφύλακα Άντι Γκόραμ, που όταν αγωνιζόταν στην Μάδεργουελ διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια. Είναι συχνό στα βρετανικά γήπεδα το σύνθημα “Υπάρχει μόνο ένας _________ (π.χ. Ντέιβιντ Μπέκαμ, Στίβεν Τζέραρντ κλπ)” – πόσες φορές θα ακούσεις, όμως, το σύνθημα “Υπάρχουν μόνο δύο Άντι Γκόραμ”;

Τα ψυχολογικά προβλήματα του Άντι Γκόραμ δεν άφησαν "ασυγκίνητους" τους οπαδούς...

Εξίσου “ασεβείς” υπήρξαν οι οπαδοί το 1998, όταν ο τότε βοηθός του Τζιανλούκα Βιάλι στον πάγκο της Τσέλσι, Γκρέιαμ Ριξ, κατηγορήθηκε για τον βιασμό ενός 15χρονου κοριτσιού. Εμπνευσμένοι από το δημοφιλές τραγούδι των Manic Street Preachers “If You Tolerate This, Your Children Will Be Next”, κάποιοι οπαδοί το παρέφρασαν σε “If You Tolerate Rix, Your Children Will Be Next” (αν ανεχτείς τον Ριξ, το επόμενο θύμα θα είναι το παιδί σου)! Βέβαια, τελικά το δικαστήριο δεν “ανέχτηκε” τον Ριξ, που καταδικάστηκε σε 12 μήνες φυλάκισης.

Από την άλλη, υπάρχουν και τα συνθήματα που εξυμνούν κάποιον παίκτη της ομάδας. Στην περίπτωση του Ντιέγκο Μαραντόνα, για παράδειγμα, οι οπαδοί της Νάπολι όχι απλά του αφιέρωσαν ένα σύνθημα που έλεγε “Τον είδα, τώρα μπορώ να πεθάνω”, αλλά όταν έφυγε από την ομάδα ορκίστηκαν να μην το χρησιμοποιήσουν ποτέ ξανά, εκτός κι αν ο Ντιεγκίτο επέστρεφε κάποτε στην Νάπολη.

Οι οπαδοί της Νάπολι δεν θα ξεχάσουν ποτέ τον Ντιέγκο Μαραντόνα

Ένα από τα πιο αστεία συνθήματα αυτής της κατηγορίας ανήκει στους εφευρετικούς οπαδούς της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, οι οποίοι τραγουδάνε το εξής για τον Κορεάτη Παρκ Γι Σουνγκ:

Park, Park wherever you may be,
You eat dogs in your country,
Could be worse,
Could be Scouse,
Eating rats in the council house

Το σύνθημα για τον Παρκ ξεπερνάει κάθε φαντασία - εκτός από την οπαδική

(Παρκ, Παρκ, όπου κι αν είσαι/Τρώτε σκύλους στη χώρα σου/Θα μπορούσε να είναι χειρότερα/Θα μπορούσες να είσαι από το Λίβερπουλ/Και να τρως ποντίκια στο φτωχόσπιτο)

Για πολλούς, τα συνθήματα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της γηπεδικής εμπειρίας. Για κάποιους άλλους, πάλι, όχι και τόσο. Τον Φεβρουάριο του 2009, η διοίκηση της Μίντλεσμπρο έστειλε γράμματα στους οπαδούς της, ζητώντας τους να είναι πιο ήσυχοι στο γήπεδο της ομάδας, ώστε να μην ενοχλείται η πλειοψηφία των φιλάθλων…

Στην Αγγλία ειδικά, τα γηπεδικά συνθήματα είναι μία μορφή λαϊκής τέχνης. Μάλιστα, το 2004 η αγγλική τράπεζα Barclay’s, χορηγός τότε της Premier League, διοργάνωσε έναν διαγωνισμό, καλώντας τους ποδοσφαιρόφιλους να συνθέσουν δικά τους συνθήματα για τις ομάδες τους. Ο νικητής θα ανακηρυσσόταν “Επίσημος Συνθηματοποιός” (“Chant Laureate”) και θα αμειβόταν με 10.000 λίρες τον χρόνο για να εφευρίσκει “επίσημα” ποδοσφαιρικά συνθήματα. Τον διαγωνισμό κέρδισε με ομόφωνη απόφαση της επιτροπής ο 37χρονος δικηγόρος Τζόνι Χερστ.

Ο πρώτος (και μοναδικός μέχρι σήμερα) "επίσημος συνθηματοποιός" της Premier League, Τζόνι Χερστ

Εξηγώντας την απόφαση, ο πρόεδρος της επιτροπής και επίσημος ποιητής του Παλατιού, Άντριου Μόσιον, είπε: “Αναζητούσαμε εξυπνάδα, χιούμορ, ενέργεια, εφευρετικότητα, και την ικανότητα να συνεπαίρνει τους οπαδούς στην εξέδρα. Ο Τζόνι είναι θαυμάσιος σε αυτό”. Και μιλώντας γενικά για τον διαγωνισμό, τόνισε: “Νιώσαμε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία τεράστια δεξαμενή λαϊκής ποίησης. Η ποίηση ανήκει στον κόσμο, και είναι υπέροχο να την ακούς εκεί έξω”.

Η ειρωνεία είναι ότι ενώ ο Χερστ είναι οπαδός της Μπέρμιγχαμ, κέρδισε τον διαγωνισμό με έναν “ύμνο” στον επιθετικό της (μισητής) συντοπίτισσας, Άστον Βίλα! Ο Χερστ ουσιαστικά απολογήθηκε, εξηγώντας ότι είχε γράψει συνθήματα για όλες της ομάδες της Premier League και έστειλε αυτό που του φάνηκε καλύτερο. “Αν δεν γράψω ένα εξίσου καλό για την Μπέρμιγχαμ την ερχόμενη χρονιά, οι μέρες μου είναι μετρημένες”, πρόσθεσε μεταξύ σοβαρού και αστείου.

Μερικά χρόνια αργότερα, και αφού η θητεία του ολοκληρώθηκε, είπε σε μία συνέντευξη:

“Θα ήταν ωραίο να σκεφτόμαστε ότι όλα τα συνθήματα είναι αυθόρμητα, αλλά χρειάζεται πολλή προετοιμασία. Ένας από τους αντίπαλους παίκτες που έρχεται το Σάββατο πιάστηκε στο κρεβάτι με την τάδε, τι μπορούμε να τραγουδήσουμε γι’αυτό; [...] Όταν κάτι σημαντικό συνέβαινε στο ποδόσφαιρο κατά τη διάρκεια της θητείας μου – για παράδειγμα όταν πέθανε ο Μπράιαν Κλάφ – έπρεπε να γράψω ένα σύνθημα. Ήμουν εκεί για να καταγράψω τις μεταβολές στον δημόσιο βίο.”

Αλήθεια, τι γνώμη είχαν οι οπαδοί για τη θέση του; “Κάποιες αντιδράσεις δεν ήταν ιδιαίτερα φιλικές. Πολλοί δυσαρεστήθηκαν για το γεγονός ότι πλήρωναν πολλά λεφτά για να δουν την ομάδα τους και να τραγουδήσουν συνθήματα κάθε βδομάδα, και υπήρχε ένας τύπος που έπαιρνε 10 χιλιάρικα για να επινοεί συνθήματα”, είπε.

Σίγουρα θα μπορούσαμε να πούμε πολλά ακόμα για τα γηπεδικά συνθήματα, όμως εδώ δεν κάνουμε διατριβή στο θέμα, αλλά μία σύντομη “βόλτα” στον μαγικό κόσμο τους. Έναν κόσμο που περιλαμβάνει όλα τα γήπεδα, από τα μικρότερα των τοπικών πρωταθλημάτων τη Ελλάδας, μέχρι το Ολντ Τράφορντ, το Καμπ Νου και το Μαρακανά. Έναν κόσμο γεμάτο μουσική, ποίηση, πλάκα, αλλά και προσβολές, προκλήσεις και έντονα συναισθήματα. Έναν κόσμο γεμάτο ποδόσφαιρο.